Ajurvedyjska Widza bazuje na nauce pieciu elementow takich jak: eter (przestrzen), powierze, woda oraz ziemia.
Ajurveda widzi czlowieka jako odbicie kosmosu (makrokosmos) i na odwrod, kosmos jest odbiciem czlowieka (mikrokosmos).
W kosmosie panuja te piec elementow: ziemia i powietrze tworzy ksiezyc, ogien tworzy slonce, powietrze i eter daje wiatr. Te piec elementow wchodza wsklad czlowieka. Znajdziemy je wszedzie w ciele w kazdej komorce. W ajurvedzie ludzie sa klasyfikowani wedlug dosh. Jest dosha na cielestnym poziomie (deha prakriti) jak i rowniez na duchowym poziomie (manas prakriti).
"Vata, Pitta i Kapha sa, jako te trzy doshas; sa one w nierownowadze, niszcza cialo, sa one w rownowadze, daja mu wsparcie (zaopatruja, utrzymuja)"
Te piec Elementow grupuje sie do tych trzech dosh: Vata, Pitta, Kapha.
Kazda dosha jest odpowiedzialna za spezificzene funkcje w organizmie ludzkim.
Vata - powstaje z eteru i powietrza. Vata kieruje wszystkie ruchy w organizmie, krwoobieg, oddechanie, wydzielanie, mowienie. Jest odpowiedzialna zu sluch, odczuwanie, zmysl dotyku, uczucie takie jak strach, obawa oraz zapal, entuzjazm, za naturalne pobudzenie i sexuallne zachowanie.To jest enerigia kinetyczna. Miejsce lokalizacji jelito - grube.
Pitta - powataje z ogniai troche wody. Pitta jest odpowiedzialna za mozliwosc widzenia, za glod i pragninie, oraz utrzymanie ciepla ciala, za miekkosc i polysk oraz wesolosc, za intellekt i sexuallne napiecie.To jest energia przemiany materi. Miejsce lokalizacji - jelito cienkie.
Kapha - powstaje z ziemi i wody. Kapha rozpozadza budowa ciala, sila ciala, sexuallna potencja, moznoscia sie wiazania , staloscia, cierpliwoscia i powsciagliwoscia. To jest energia budujaca. Miejsce lokalizacji - serce, obszar pluc, gorna czesc zoladka oraz glowa.
W Ajurvedzie ludzie sa klasyfikowani wedlog tych trzech glownych dosh. Zaleznie jakie doshe dominuja u poszczegolnej osoby, zalezy od tego nasza konstytucja. Nasza konstytuja moze sie
skladac z jednej doshy, dwoch a nawet trzech dosh. Jezeli dana Konstytucja sklada sie z dwoch, albo trzech dosh, zwie sie wtedy jako miszdosha.
My ludzie roznimy sie od siebie przez male roznice w naszej podstawowej konstytucji (prakriti), poniewaz te trzy energie w kazdym poszczegolnym wypadku roznie mocno sa uwydatnione, przy
tym jedna, albo dwie, zadko trzy z tych gruntowych energi wspolnie dominuja.
Jak chcemy pozostac zdrowi, vitalni oraz pelni energie, musza te byc zrownowazone te trzy energie . Poniewaz jesli jedna energia bedzie zmieniona w swojej naturze, czyli mocy, albo nawet te trzy podstawowe energien beda wyprowadzone z balansu, bedzie to prowadzic do vikriti, czyli niezdrowego, nie zgodnego naszgo stanu natury, nastepstwie ktorego powstaja choroby. Pozostanie ten zmieniony stan przez dluzszy okres czasu nie zauwazony, moze dosc do powstania ciezkich chorob.
Zaleznie od czasu dnia, miejsca pobytu, sposobu odzywiania, stanu uczuciowego i innych faktorow, podlegaja te podstawowe energie ciaglym zmiennym wplywom.
Duchowe Konstytucje
Naszymi duchowymi funkcjami kieruja te trzy podstawowe Energie. Sa one mocno zwiazane z naszym wymogiem umyslowym, dlatego wazne jest, aby utrzymac je w rownowadze. Duch ma rozne formy w ktorych jest rozpoznawany, zwiemy je jako formy duchowe: Sattva, Rajas oraz Tamas.
Nasze spozywane przez nasz pozywienie ma duzy wplyw na nasza psychike. Bardzo pomocne jst przy mentalnej niestabilnosci, dopasowanie odpowiedniego stylu zycia do
naszego typu czyli naszej konstytucji, oraz dobrane odpowiednio pozywienie.
Rajas - obejmuje myslenie, planowanie oraz zdecydowanie. Sa to faktory takie jak aktywnosc, namietnosc, ego. Rajastyczna zywnosc wzmaga uczucie nieszczesliwosci, zmartwienia oraz choroby. To wzmaga ostra, kwasna oraz solona zywnosc oraz zbyt goraca i za sucha. Rajajastyczne pozywienie ma zbyt intensywny smak jak Chili, czerwony pieprz. Zaliczamy tu rowniez czerwona soczewice, stary ser, czosnek, pomidory, orzeszki ziemne, rabarbar, chrzan, ryby oraz Alkohol.
Tamas - reprezentuje uczucia i wlasciwosci ktore ograniczaja aktywnosci oraz ruch, czy mozliwosc sie poruszania. Wyraza sie w zlosci, chciwosci, zazdrosci I lenistwie. Wyraza sie w nie wiedzy, ociazliwosci, ciemnosci. Tamastyczne jedzenie jest ciezkie, zimne oraz suche, znow odgrzewane albo dlugo stojace, sa to tez np. konserwy, resztki jedzenia, mrozonki, produkty z mikrofalowki, alkohol, produkty zwierzece, mleko w proszku, margaryna. Takie jedzenie jest albo bez smaku, albo zepsute. Wzmaga rozpad ciala i utepia nasz umysl, czyni go ociezalym.
Sattva - zawiera rownowage, dobroc, prawde, wspolczucie, spokoj oraz
pokoj. Sattviczna zywnosc wzmacnia pozytywne duchowe wlasciwosci czlowieka, takie jak mozliwosc sie cieczenia, pokora, bycia przyjaznym i warozumialym. Taka zywnosc sklada sie z zywych, swiezych
pokarmow, takich jak, gotowany ryz albo zyto, quinoa, swieze owoce, swieze mleko, smietana, ghee, wszystkie slodkie, dojrzale rodzaje owocow. Ze swiezych mlodych warzyw, fasoli mung, zoltej
soczewicy, sesamu, orzechow wloskich i orzechow pini.
Nasza zywnosc jest podzielona na satwiczna, rajastyczna i tamastyczna. Ma to duze znaczenie do jakiej grupy nalezy zywnosc jaka sie do siebie bierzemy, poniewaz moze ona wzbudzic pozadany albo nie pozadany efekt na physicznem albo mentalnym poziome.
Jezeli Sattva, Rajas oraz Tamas nie sa w balansie, moga przez to powstac duchowe choroby. Sattva jest tym srodkowym balansem miedzy Rajas i Tamas, wlasciwosciami, ktore wielokrotnie w naszym nowoczesnym czasie panuja. Aby zycie bylo szczesliwe i wypelnione, potrzebne jest, aby Sattva jako prinzyp harmoni i czystosci, dominowal nad tymi dwoma duchowymi funkcjam rajas i tamas. Dla naszego zdrowia i vitalnosci potrzebna jest rownowaga we wszystkich tych szesciu zakresow, poniewaz te trzy dymensje tych dwoch poziomow maja wplyw obustronny na siebie. Kazda nie rownowaga tych trzech duchowych wlasciwosci przynosi uszczerbek balansowi grundenergiomi na odwrot.
"Vata, Pitta i Kapha beda przez boskie i racjonalne srodki lecznicze lagodzone, kiedy sa one bardzo pobudzone. Rajas i Tamas beda przez wiedze i zrealizowanie, ograniczenie, przypomnienie i medytacje przezwyciezone"